The Great Gatsby: "Het was puur genot om het mee te maken" (2023)

Hij is een van de grootste klassiekers uit de Amerikaanse literatuur en bekend bij een breed publiek in de verfilming met Leonardo di Caprio als verliefde Gatsby. NDR heeft de legendarische roman uit de ‘Roaring Twenties’ nu ook als hoorspel geproduceerd. Iemand vecht blindelings voor een liefde uit het verleden, pimpt zijn ego met opzichtige rijkdom, geeft weelderige, uitbundige dans- en evenementenfeesten: en dit alles alleen maar om een ​​vrouw terug te winnen die nu zeer rijk getrouwd is en hem eeuwen geleden heeft verlaten. Hij dacht toen dat hij niet rijk genoeg was. Nu is hij dat. Maar kan liefde worden gekocht of verworven? Kun jij verleden en verloren tijd terugbrengen? Het zijn de jaren twintig: een tijd van grote onrust, decadentie, overdaad, het is de tijd van de jazz. Dit alles wordt door Oliver Sturm in scène gezet in een weelderig, kleurrijk en ontroerend drama over een man die in zijn dronken liefdesstrijd ook anderen met zich meesleurt.

De heer Sturm, F. Scott Fitzgerald schreef 100 jaar geleden een verhaal dat u vandaag de dag nog steeds zo ontroert dat u er momenteel een hoorspel over maakt. Wat ontroert je in het verhaal van Nick Carraway en Jay Gatsby?

Oliver Sturm:Twee aspecten van de roman raken mij persoonlijk. Aan de ene kant is het het vasthouden aan de illusie van het eigen leven en het niet kunnen loslaten ervan. Aan de andere kant is er het idee van de mogelijkheid om persoonlijk geluk in het leven te creëren, het idee om het leven te modelleren tegen de eigen sociale achtergrond en zichzelf opnieuw uit te vinden. Dat laatste maakt het materiaal zo specifiek Amerikaans. ‘The Great Gatsby’ wordt beschouwd als ‘de grote Amerikaanse roman’, wat de haalbaarheid van sociale vooruitgang en levensgeluk betekent. ‘Het nastreven van geluk’ staat voorop in de Amerikaanse grondwet. Het karakter van de multimiljonair Jay Gatsby is een uitvinding van de boerenzoon James Gatz, die op een dag besluit zijn sociale achtergrond achter zich te laten en een nieuw leven in pracht en rijkdom te beginnen als Mr. Gatsby - en daar kan veel ongeluk uit voortkomen. ervan.

Daisy Buchanan, het meisje uit een betere familie op wie hij verliefd werd vóór de Eerste Wereldoorlog, is als het ware zijn belofte van geluk: hogere klasse en zoiets als de Eros van opwaartse mobiliteit. Als Gatsby na de oorlog terugkeert, wil, nee, moet hij dit liefdesverhaal voortzetten, ook al is Daisy inmiddels getrouwd. Het is niet alleen liefde die hem drijft, maar ook de vervulling van een ideaal van een beter leven ten koste van de verkoop van zijn ziel. F. Scott Fitzgerald verwerkt hier een persoonlijke biografische ervaring, twee beledigingen die elkaar snel opvolgen: zijn eerste grote liefde, Ginevra King, wees hem af omdat hij niet overeenkwam met haar sociale status, en Zelda Sayre, zijn latere vrouw, aanvankelijk zette hem af en wachtte af hoe succesvol de verkoop van zijn eerste roman zou zijn. Een thema dat Fitzgerald in veel van zijn korte verhalen varieert. Nick Carraway en Jay Gatsby belichamen aspecten van hun auteur: Nick is als het ware zijn betere zelf in een kleine stad, en Gatsby is zijn ongelukkige, Faustiaanse nieuwe zelf.

Ze nemen de luisteraar mee terug naar de jaren twintig in de fictieve stad West Egg in de Amerikaanse staat New York. Hoe slaag je erin om zo’n grote ruimtelijke en temporele afstand akoestisch te overbruggen? Naar welke sfeergeluiden kunnen we uitkijken?

Oliver Sturm:Mijn productie zal hoorbaar maken dat de handeling zich afspeelt in de jaren twintig, met het hele akoestische arsenaal aan oude telefoons, liften en treinen. En tegelijkertijd wil ik dat het eigentijds en actueel klinkt. Sabine Worthmann heeft muziek gecomponeerd die enerzijds werkt met elementen uit de populaire muziek uit de jaren twintig - het Charleston waar de luisteraars op wachten zal komen, dat beloof ik. En aan de andere kant klinkt er een heel ander niveau van muziek dat volkomen eigentijds is, muziek die vertelt over sociale spanningen en de gevaren van de ziel. Onze productie werkt met dergelijke lagen. Veel van de geluiden zullen historisch klinken, zoals de auto's en de deuren. Maar we doen hier geen akoestische geschiedenis. Het draait allemaal om echo's en associaties.

Dat zou echt een onderwerp op zich zijn, om na te denken over het veranderende geluidsontwerp van de historische tijdperken. Hoe anders moet de wereld rond 1900 hebben geklonken! Ik ben de enige in ons productieteam die als kind het gebrul van een zwarte stoommachine heeft ervaren die het station binnenreed en in de stoom bleef staan. Maar het gaat niet om historische reconstructie, het gaat om verbindingen tussen het 'jazztijdperk' van de jaren twintig en onze jaren twintig.

Het verhaal vertelt over de liefdesgekte van Jay Gatsby terwijl hij een wereld creëert die erop gericht is indruk te maken op de liefde van zijn leven en haar met materiële middelen voor zich te winnen. Geloof dat deze vorm van intense verkering en vrijen essentieel is in tijden van speeddaten en kortstondige relaties (bestaat nog steeds?

Oliver Sturm:Ik zie parallellen met het heden in Gatsby's idee van de maakbaarheid van het eigen levensgeluk. Een socioloog als Hartmut Rosa zou het de houding van allesomvattende 'beschikbaarheid' noemen: het voortdurend optimaliseren van het eigen leven en dat van de naasten door middel van zelfbeheersing, goede voeding, sport, mindfulness, zelfoptimalisatie, verhoogde efficiëntie en controle over alle parameters. van het zijn – zoals het bijvoorbeeld is in het uitdrukken van de ‘gekwantificeerde zelfbeweging’.

Een andere parallel met het heden is de leegte en melancholie te midden van de rijkdom, de afwezigheid van betekenis in een verzadigde en materieel veilige wereld. Geluk komt echter juist voort uit momenten van het ‘onbeschikbare’, van het ongeplande, oncontroleerbare. Speeddaten en kortstondige relaties getuigen van deze drang om het onbeschikbare in de liefde te ontdekken en altijd naar beter te zoeken. Tegelijkertijd, en gelukkig, zijn mensen niet gemakkelijk te optimaliseren, en zullen intense verkering en verlangen niet uitsterven. Jay Gatsby's schijnbare rationaliteit bij het volgen van zijn eigen pad botst met zijn volslagen irrationaliteit bij zijn pogingen om het verleden van een eerste liefde precies te herstellen zoals het ooit was. is dat romantisch Hoe het ook zij, het is een diepe illusie.

Je liet Matthias Bundschuh spreken voor "Nick Carraway" en Michael Rotschopf voor "Jay Gatsby". Hoe vonden de twee hun rol? Waren er verrassingen?

Oliver Sturm:Zoals ik al zei belichamen de personages Nick Carraway en Jay Gatsby twee aspecten van het leven van hun auteur Fitzgerald: in Nick beschrijft hij zijn verlangen naar zuiverheid en oprechtheid, in Gatsby de illusie een levensideaal te kunnen creëren. Matthias Bundschuh, die tegelijkertijd als verteller en scenisch personage fungeert, is voor mij de perfecte waarnemer met zijn slimheid en taalgevoeligheid. In zijn stem horen we de terughoudendheid en discretie van Nick en tegelijkertijd openheid in perceptie. Het is het perspectief van de kleine stadsbewoner uit het Midden-Westen die naar het materialisme van de New Yorkse amusementsmaatschappij kijkt, zelfs met zijn ironische afstandelijkheid.

Gatsby, die zich voortdurend voordoet als iemand anders dan hij is, heeft een beschermend pantser van perfecte manieren en absurde beleefdheid gecreëerd. Zijn relatie met de wereld is die van een permanente halve afstand, omdat hij iets te verbergen heeft. Michael Rotschopf speelt dit precaire bestaan ​​in zijn puurste vorm en exploiteert de reikwijdte en de irisatie tussen het echte en het valse zelf. - Verrassingen? Er zijn er veel, vooral die waarmee alle acteurs met plezier naar de studio kwamen en elkaar vervolgens pushten en hypen. Het was puur genieten om dat te ervaren.

In de roman gebruikt Fitzgerald veel hints, zodat de personages schimmig blijven en voor de lezer verschijnen als schaduwen van zichzelf. Dit ‘schaduwachtige’ aspect ontbreekt in de films, wat ook te wijten kan zijn aan het feit dat schrijven andere mogelijkheden biedt om de verbeelding te stimuleren dan bewegende beelden. Hoe ga je daarmee om in het hoorspel?

Oliver Sturm:Dat formuleer je heel treffend: de superioriteit en andere mogelijkheden van taal in hoorspelen. Fitzgeralds taalkundige schetsen en de overvloed aan hints creëren een diepte die – in tegenstelling tot de film – veel verder gaat dan louter illustratie. Zijn verteltaal tilt de scenische dialogen naar een ander niveau. Aan de andere kant werkt Fitzgerald ook heel bewust met afvlakking en nadruk. De bijpersonages zijn vaak karikaturen en belachelijke kartonnen figuren, typeringen alsof ze uit een commedia dell'arte komen. Het was erg leuk om ook deze personages vast te leggen, zoals Mr. Owl, gespeeld door Josef Ostendorf, die al een week dronken is, of de onwillekeurig grappige Myrtle, die zichzelf probeert te redden van haar sociale dodendans door haar relatie met Daisy's echtgenoot, gespeeld door Birgit Minichmayr, of de domme Tom Buchanan, in de belichaming van Marc Hosemann (hoe toepasselijk: momenteel als filiaalmanager van een supermarkt in "Die Discounter"). Uit de vele bijpersonages – we hadden 32 acteurs* voor 40 rollen – komt een zeer complex sociaal verborgen object naar voren.

Het gesprek werd geleid door Jennifer Philipp.

Verdere informatie

NDR hoorspeldoos

De podcast om weg te dromen en wakker te worden: thrillers en klassiekers, literatuur en pop als download. Alles in één doos.meer